Vrijdag 24 januari 2025
Van 'Help, ik kan dit niet' naar 'Kijk, daar ga ik!' –
coachen bij weinig zelfvertrouwen
Jij hebt ze vast ook: coachees die denken dat ze niets kunnen en jou zien als de expert die hun problemen oplost. Terwijl jij weet dat het zo niet werkt en dat ze zelf aan de slag moeten. Wij coaches noemen dat een gebrek aan persoonlijk leiderschap, maar ja, hoe pak je dat aan?
De kern bekijken
Als je iets groots in kleine stukjes hakt, wordt het opeens overzichtelijk en behapbaar. In de kern gaat het om te weinig zelfvertrouwen. En ach, daar hebben we allemaal wel eens last van. Wie is er nou altijd een superman of –woman? Daar komt direct een element van zelfvertrouwen naar voren: het is er niet constant. Tenzij je erg arrogant of narcistisch bent, maar dat laten we hier verder buiten beschouwing. Hoe zit het dan met dat niet-constante karakter?
Hoe ‘niet constant’ zelfvertrouwen heel normaal is
Zelfvertrouwen is altijd verbonden met een bepaalde taak. Heeft je coachee moeite met het stellen van grenzen? Of met het geven van een mening in het bijzijn van anderen?
Daarnaast speelt de omgeving waarin de taak plaatsvindt ook een belangrijke rol. Laat de coachee altijd over zich heenlopen of is ze thuis zelfverzekerd de baas? Doet ze nooit een mond open of is ze alleen in het teamoverleg bang om iets verkeerds te zeggen?
Bij zelfvertrouwen zijn altijd deze twee elementen aan de orde.
Geloof in jezelf: de essentie van zelfvertrouwen
Een ander belangrijk element is het karakter van zelfvertrouwen. Het gaat niet zozeer om weten, maar meer om een gevoel. Bepalend is jouw inschatting van hoe goed jij iets kunt: het vertrouwen in je eigen prestaties. Een kwestie van geloven. Als je zelfvertrouwen hebt, geloof je dat je in staat bent om iets voor elkaar te krijgen.
Samengevat in één zin: zelfvertrouwen is je geloof in jouw vermogen om een bepaalde taak in een bepaalde situatie goed uit te voeren.
Zelfvertrouwen breidt zichzelf uit
Weet je wat mooi is aan zelfvertrouwen? Ook al is het verbonden aan een taak, het vergroten ervan zorgt er ook voor dat iemand een overkoepelend soort zelfvertrouwen ontwikkelt. Als een bepaalde taak je goed afgaat, ben je eerder geneigd ook iets anders te proberen. Zo leer je nieuwe vaardigheden, wat op zijn beurt weer het algemene zelfvertrouwen verhoogt.
Zelfvertrouwen vergroten: het geheim van doen
Het lijkt dus handig om te werken aan het vergroten van het zelfvertrouwen. Het goede nieuws is: dat kan! Het begint bij het besef dat de belangrijkste bron van zelfvertrouwen het uitvoeren van een taak is. Dat klinkt misschien flauw, maar zo werkt het wel. Als je coachee bang is om een presentatie te geven, helpt het om dit regelmatig te doen. Na verloop van tijd zal ze er steeds beter in worden.
Een andere weg om zelfvertrouwen te laten groeien
Niet alle taken lenen zich voor deze directe aanpak. Gelukkig zijn er ook manieren om indirect te oefenen, bijvoorbeeld met behulp van anderen. Hieronder vind je een oefening die je een coachee kunt laten doen om zelfvertrouwen te laten ontstaan.
Een praktische oefening voor coachees:
Vraag je coachee om een taak in gedachten te nemen die ze lastig of spannend vindt. Daarna zet je haar aan de slag met de volgende stappen.
-
Zoek een rolmodel voor de taak die je in gedachten hebt
Kies iemand die redelijk succesvol is in het uitvoeren van de taak. Zoek bij voorkeur iemand uit met wie je je kunt identificeren. Dat kan iemand zijn die je kent, maar ook een onbekende of een fictief persoon.
Tip: een rolmodel is vooral effectief als diegene er net iets beter in is dan jij. Voorbeeld: als je wilt leren om vriendelijk te reageren, is het niet handig om de Dalai Lama als rolmodel te kiezen. Het verschil met je eigen situatie is dan te groot.
-
Onderzoek wat diegene doet
Zoek uit hoe die ander het voor elkaar heeft gekregen om de uitdaging aan te gaan en uit te voeren. Welke stappen heeft iemand gezet? Misschien kun je die persoon vragen om het uit te leggen.
Tip: zorg dat je begrijpt hoe diegene het heeft aangepakt. Dit hoeft niet de enige manier te zijn om iets te bereiken – het geeft je in elk geval inspiratie.
-
Bekijk welke tegenslagen je rolmodel had
Ook bij anderen gaat het niet vanzelf, al lijkt het soms wel zo. Hoe is die ander omgegaan met de tegenslagen?
-
Waardeer de stappen die iemand heeft gezet
Hoe heeft jouw rolmodel het aangepakt? Wat hielp hem om dat te bereiken? Hoe heeft hij dat geleerd? Welke stappen bewonder je? Wat kun jij van die stappen leren? Welke zou je willen overnemen?
-
Welke stappen wil jij gaan uitproberen?
Bepaal in elk geval welke concrete kleine allereerste stap je wanneer wilt zetten.
En o ja, voor coachee kun je natuurlijk ook jezelf als coach lezen …
De Werkenergieanalyse
Zelfvertrouwen zorgt ervoor dat we goed zijn (of worden) in een bepaalde taak. Het uitvoeren van zo’n taak geeft dan een fijn gevoel en veel energie. Lang niet altijd staan mensen erbij stil dat een taak energie geeft. Wat ons niet goed afgaat, lijkt sneller onze aandacht te vragen. Ook functioneringsgesprekken gaan vaak over wat er verbeterd moet worden.
In de stroming van de positieve psychologie is focussen op wat iemand al goed doet, een van de kernpunten. Wil je als coach hier meer mee werken? Kijk dan eens naar de Werkenergieanalyse. Dit instrument heeft de positieve psychologie als basis.
Na het invullen van de online analyse ontvangt de coachee een uitgebreid persoonlijk rapport. In het hierop volgende coachgesprek krijgt de coachee een duidelijk inzicht in welke taken energie kosten én welke dat juist geven.
Ben je nieuwsgierig hoe de Werkenergieanalyse in jouw coachpraktijk een uitstekende aanvulling is? Ontdek het in een van de online masterclasses die regelmatig plaatsvinden.
Bron:
De oefening komt uit het boek Optimisme – Hoop – Veerkracht – Zelfvertrouwen van Matthijs Steeneveld. Hierin vind je zelfvertrouwen terug als één van de vier pijlers van ieders psychologisch kapitaal. Ontdek ook het eerdere blog over veerkracht, een andere pijler.
Matthijs Steeneveld: Optimisme – Hoop – Veerkracht – Zelfvertrouwen
Uitgeverij Boom (derde, ongewijzigde druk, 2017, ISBN 9789024409372
